Նյութերը, որոնցից կազմված են ֆիզիկական մարմինները, իրենց հերթին կազմված են մասնիկներից` մոլեկուլներից:
Մոլեկուլները բաժանելի մասնիկներ են, դրանք կազմված են ավելի փոքր մասնիկներից` ատոմներից:
Ատոմ հունարեն նշանակում է անբաժանելի. քիմիական ճանապարհով այն չի բաժանվում, սակայն ֆիզիկական ճանապարհով այն բաժանվում է առավել փոքր, այսպես կոչված տարրական մասնիկների:
Ատոմն ունի բարդ կառուցվածք, այն կազմված է դրական լիցքավորված միջուկից և նրա շուրջը գտնվող բացասական լիցք ունեցող էլեկտրոններից:
Միջուկն իր հերթին կազմված է դրական լիցք ունեցող մասնիկներից` պրոտոններից և զանգվածով պրոտոնին մոտավորապես հավասար, բայց լիցք չունեցող մասնիկներից` նեյտրոններից:
Քիմիական ռեակցիաների ընթացքում ատոմի միջուկի բաղադրության փոփոխություն տեղի չի ունենում:
Միջուկի շուրջը առկա էլեկտրոնների թիվը հավասար է միջուկում առկա պրոտոնների թվին, հետևաբար, ատոմն էլեկտրաչեզոք է: Պրոտոնների թիվը հավասար է միջուկի դրական լիցքին կամ քիմիական տարրերի պարբերական համակարգում այդ տարրի ատոմային համարին (կարգաթվին):
Նեյտրոնները, տեղավորվելով դրական լիցքավորված պրոտոնների միջև, խոչընդոտում են նրանց փոխադարձ վանումը: Նեյտրոնների թիվը ատոմի միջուկում պրոտոնների թվից կամ մեծ է, կամ էլ հավասար:
Ատոմի զանգվածը հիմնականում պայմանավորված է միջուկի զանգվածով:
Միջուկի նույն դրական լիցքով ատոմների համախումբը անվանում են քիմիական տարր: Դրանք հաճախ հանդիպում են տարատեսակ ատոմների ձևով, որոնք տարբերվում են միջուկում պարունակվող նեյտրոնների թվով:
Ատոմի միջուկում առկա պրոտոնների (Z) և նեյտրոնների (N) գումարի թիվն անվանում են ատոմի զանգվածային թիվը (A)՝
A=Z+N
Միևնույն քիմիական տարրի ատոմները, որոնք տարբերվում են նեյտրոնների թվով, հետևաբար և զանգվածային թվով, անվանում են իզոտոպներ:
Օրինակ՝ A(Li)=3+4=7
Տարրի իզոտոպները նշվում են միևնույն քիմիական նշանով, բացառությամբ ջրածնի:
Օրինակ՝ Օ,816Օ,817Օ,818
Ջրածնի իզոտոպներն են՝ պրոտիումըH11, դեյտերիումը, D12, տրիտիումը T13:
Պատասխանել հարցերին
- Սահմանի՛ր քիմիական տարր հասկացությունը` հաշվի առնելով ատոմի կառուցվածքը:
Քիմյական տարերը նյութեր են որոնք էլ իրենց հերթին կազմվածեն ատոմներից:
- Սահմանի՛ր իզոտոպ հասկացությունը:
- Միևնույն քիմիական տարրի ատոմները, որոնք տարբերվում են նեյտրոնների թվով, հետևաբար և զանգվածային թվով, անվանում են իզոտոպներ:
- Ընտրի՛ր ճիշտ տարբերակը.
ա) ատոմը բացասական լիցքավորված մասնիկ է.
բ) ատոմի լիցքը հավասար է պրոտոնների թվին.
գ) ատոմն էլեկտրաչեզոք մասնիկ է.
դ) ատոմը դրական լիցքավորված մասնիկ է: - Ամբողջացրո՛ւ ստորև գրված արտահայտությունները.
ա) ատոմի գրեթե ամբողջ զանգվածը կենտրոնացված է միջուկում.
բ) իզոտոպի զանգվածային թիվը հավասար է միջուկում առկա պրոտոնների և նետրոնների գումարային թվին: